Şanghay İşbirliği Teşkilatı: Asya'nın Yükselen Gücü

 

Tarihi

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), (İngilizce: Shanghai Cooperation Organisation, SCO) veya bilinen adlarıyla Şanghay Beşlisi ve Şanghay Paktı, ilk olarak 1996 yılında ÇHC, RF, Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan tarafından üye ülkeler arasında güvenin arttırılması, sınır bölgelerinin silahsızlandırılması ve bölgesel işbirliğinin teşvik edilmesi amacıyla “Şanhay Beşlisi” adıyla kurulmuştur.

1996 ve 1997 yıllarında anılan beş ülkenin Devlet Başkanları sırasıyla Şanhay ve Moskova’da bir araya gelerek “Sınır Bölgelerinde Askeri Güvenin Arttırılması” ve “Sınır Bölgelerinde Askeri Güçlerin Azaltılması” Anlaşmalarını imzalamışlardır. 

1998-2000 yılları arasında zirve toplantıları sırasıyla Almatı, Bişkek ve Duşanbe’de yapılmış ve üye ülkeler, sınır bölgelerinde güvenin arttırılması yollarının yanı sıra, siyaset, ekonomi ve güvenlik gibi alanlarda da görüş alışverişinde bulunmaya başlamıştır.

14-15 Haziran 2001 tarihlerinde Şanhay’da düzenlenen Devlet Başkanları Zirve toplantısında, uluslararası düzeyde ve üye ülkelerde yaşanan gelişmeler ışığında, terörizm, ayrılıkçılık ve köktencilikten kaynaklanan tehditlerle mücadeleye yönelik işbirliğinin daha etkin şekilde yürütülmesi için Şanhay Beşlisi’nin bölgesel bir teşkilat haline dönüştürülmesi kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede anılan Zirve’de Özbekistan’ın “Şanhay Beşlisi”ne katılımına ilişkin bir Ortak Deklarasyon kabul edilmiş ve 6 ülke tarafından imzalanan “Şanhay İşbirliği Teşkilatı’nın Kurulmasına Dair Deklarasyon” ile teşkilat resmen hayata geçirilmiştir. Sözkonusu toplantıda ayrıca, “Terörizm, Ayrılıkçılık ve Köktencilikle Mücadele Hakkında Şanhay Sözleşmesi” imzalanmıştır.

14 Eylül 2001 tarihinde Almatı’da düzenlenen ilk ŞİÖ Başbakanları toplantısında, “Bölgesel Ekonomik İşbirliğinin Temel Hedef ve Yönelimleri ile Ticaret ve Yatırım Alanlarında Daha Uygun Koşulların Oluşturulması Sürecinin Başlatılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası” imzalanmış, ayrıca, ŞİÖ Başbakanları düzenli toplantı mekanizmasının tesis edildiği açıklanmıştır. Halihazırda diğer toplantı mekanizmalarının yanında, yılda bir kez gerçekleştirilen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi ve ŞİÖ Hükümet Başkanları Konseyi toplantıları en üst düzey mekanizmaları teşkil etmektedir. Devlet Başkanları Zirvesi ile karşılaştırıldığında, Hükümet Başkanları toplantısının daha ziyade kalkınma meseleleri ve ekonomik işbirliği üzerinde durduğu ve Zirve'ye hazırlık mahiyetinde olduğu görülmektedir.

7 Haziran 2002 tarihinde St. Petersburg’da düzenlenen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde imzalanan ŞİÖ Şartı’nda Teşkilat’ın amacı, ilkeleri, yapısı, faaliyetleri, işbirliği alanları ve dış ilişkileri gibi hususlar ortaya konmuştur.

8-9 Haziran 2017 tarihlerinde Kazakistan’ın dönem başkanlığında  Astana’da gerçekleştirilen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde, üyelik süreçleri 2015 Ufa Zirvesi’nde resmen başlamış olan Pakistan ve Hindistan, tam üyeliğe kabul edilmiştir. 

17 Eylül 2021 tarihinde Duşanbe’de düzenlenen ŞİÖ Liderler Zirvesi’nde, İran ŞİÖ’ye dokuzuncu üye olarak ilan edilmiş; Suudi Arabistan, Mısır ve Katar’a diyalog ortağı statüsü verilmiştir.

Duşanbe Zirvesi’nin sonunda ‘ŞİÖ Dönem Başkanlığı Tacikistan’dan Özbekistan’a geçmiştir.

Merkezi: Pekin

Genel Sekreteri: Büyükelçi Zhang Ming (Eski Dışişleri Bakan Yardımcısı - 1 Ocak 2022 tarihinde görevi devralmıştır.)

Üye Ülkeler: Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran.

Gözlemci Ülkeler: Afganistan, Moğolistan, Belarus.

Diyalog Ortağı Ülkeler: Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar.

Birliğin Oluşumu ve Gelişimi

• 26 Nisan 1996'da Şanghay'da toplanan beş ülkenin imzaladığı Sınır Bölgelerinde Askeri Güvenin Derinleştirilmesi Anlaşmasıyla Şanghay Beşlisi resmi olarak kuruldu. Ardından, yıllık görüşmeler sırasıyla 1998'de Almatı'da, 1999'da Bişkek'te ve 2000'de Duşanbe'de gerçekleşti.
• 2001'de ise Şanghay Beşlisi'nin evrimi, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) kuruluşuyla sonuçlandı. Başlangıçta beş devletle başlayan örgüt, Rusya, Çin, Kazakistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan'ın tam üyeliği ile altı ülkeye ulaştı.
• Haziran 2001'de üye devletler, Sankt-Peterburg Zirvesi'nde ŞİÖ Beyannamesi'ni imzalayarak örgütün amaçlarını, prensiplerini, yapısını ve işleyişini belirledi. Ayrıca, zirvede "anti-terör ajansı"nın kurulmasını öngören bir anlaşma imzalandı.
• ŞİÖ'nün ABD karşıtı ilk adımı, 2005'te atıldı. Zirve toplantısında, Orta Asya'daki ABD askeri varlığına son verilmesi çağrısı yapıldı, bu çağrı üzerine Özbekistan'daki ABD askerleri ülkeden ayrıldı.
• Ağustos 2007'de altı ülke, Rusya'nın Ural Dağları'nda 'Barış Misyonu 2007' adlı ortak askeri tatbikatı gerçekleştirdi.
• Türkiye, 2012'de ŞİÖ'ye diyalog ortağı olarak katıldı. Bu karar, Çin ve Rus analistler tarafından ŞİÖ ve Türkiye için devrim niteliğinde bir adım olarak değerlendirildi.

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Putin’in Misyonu:

• ŞİÖ, dünya petrol üretim ve kullanım pazarının büyük bir kısmını kontrol eden, Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan'ın gözlemci olarak bulunduğu bir örgüttür.
• Putin'in 2007 Bişkek Zirvesi'ndeki "Tek kutuplu dünya kabul edilemez." açıklaması, örgütün temel misyonunu vurgular.
• Örgütün ana hedefi, ABD'nin egemenliğine karşı bir alternatif ve etkili bir blok oluşturmak olarak öne çıkar. Asıl amaç, batıya karşı bir denge unsuru oluşturmaktır.
• Örgüt, üye ülkeler arasında askeri güvenliği sağlamayı görev edinmiş gibi görünse de, temelde politik ve ekonomik bir birlikteliği ifade eder.
• Putin'in belirttiği gibi, örgütün ikincil hedefi terör, ayrılıkçılık ve aşırıcılıkla mücadele çerçevesinde bu coğrafyada yaşayan halk ve uygarlıkları kontrol altında tutmaktır.
• ŞİÖ, enerji kaynaklarına erişim, güvenlik konuları ve küresel siyasi denge üzerinde etkisiyle, uluslararası alanda önemli bir aktör olarak öne çıkmaktadır.

Şanghay İşbirliği Örgütü Zirveleri 

Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirveleri, 2001'den itibaren düzenli olarak her yıl gerçekleşmiştir. Bu zirvelerde imzalanan anlaşma metinlerinde, örgütün terör, aşırılık ve ayrılıkçılıkla mücadeleye vurgu yapılmıştır. Terör ve aşırılık kavramları, Orta Asya ülkeleri için tehdit oluşturan İslami akımları ifade ederken, ayrılıkçılık kavramı Çin’den bağımsızlık isteyen Doğu Türkistan ve Rusya içinde bağımsızlık mücadelesi veren Çeçenistan'ı hedef almaktadır.

2004 Taşkent Zirvesi ile örgütün kurumsallaşması için önemli bir adım atılarak Taşkent’te Bölgesel Anti-Terörizm Merkezi (RATS) kuruldu. 2005 Astana Zirvesi, ŞİÖ'nün Orta Asya'nın güvenliği ve istikrarını sağlayıcı temel bir aktör olarak tanımlanmasını içeriyordu ve RATS'ın etkin kullanımına vurgu yaptı.

RATS mekanizması, 2012 yılındaki zirveyle genişletilerek üç şer yanı sıra yasadışı uyuşturucu, göç ve insan ticareti, ‘hacker’lık, finans spekülatörleri ve renkli devrim trollerine karşı bir Evrensel Merkez'in kurulması konusunda anlaşmaya varıldı.

ŞİÖ üyesi ülkeler, zirvelerde güvenlik alanının yanı sıra ekonomik işbirliğini artırma taahhüdünde bulundular. ŞİÖ, dünya enerji kaynaklarının önemli bir bölümünü barındırsa da ekonomik potansiyel açısından hala geride olmasına rağmen, üye ülkeler arasındaki ticaret hacmi artmaktadır. Bu işbirliğini artırmak amacıyla 2006'da İş Dünyası Konseyi kuruldu ve 2013'te ŞİÖ Enerji Kulübü’nün kurulması amacıyla bir mutabakat belgesi imzalandı.

Zirvelerde genişleme sinyalleri verilirken, 2004'te Moğolistan, 2005'te İran, Hindistan ve Pakistan, 2011'de ise Afganistan ŞİÖ'ye gözlemci üye olarak kabul edildi. 2012'de Pekin’de düzenlenen zirvede Türkiye’ye diyalog ortağı statüsü verildi.

2015 Ufa Zirvesi'nde, Hindistan ve Pakistan’ın örgüte tam üyeliğe kabul edilmesi kararlaştırıldı ve bu iki ülkenin üyeliklerinin 2016'daki bir sonraki zirvede onaylanması bekleniyor. ŞİÖ'nün gelecekteki evrimi ve bölgesel/küresel dengelerdeki etkisi, örgüte üye olup olmayacaklarına dair belirsizlikle şekillenmektedir.

Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) Kurumsal Yapısı

1. Devlet Başkanları Konseyi:

• ŞİÖ'nün en yüksek organıdır.
• Temel aktiviteleri belirleme, hedefleri tanımlama, uluslararası işbirliği konularında karar alma yetkisine sahiptir.
• Yılda bir kez toplanır ve üye ülkeler arasında rotasyon usulüyle başkanlık yapılır.

2. Hükümet Başkanları Konseyi:

• ŞİÖ'nün bütçesini kabul etme yetkisine sahiptir.
• Ortak faaliyetleri belirleme, özellikle ekonomi alanında alanlarda işbirliği sağlama amacını taşır.
• Devlet Başkanları Konseyi Başkanı gibi bir yıllığına rotasyon usulüyle seçilir.

3. Dışişleri Bakanları Konseyi:

• Uluslararası sorunlara çözüm önerileri oluşturma, ortak sorunlara çözüm bulma görevini üstlenir.
• Devlet Başkanları Konseyi'nin toplanmasından önce hazırlık yapma ve konuları belirleme sorumluluğuna sahiptir.

4. Bakanlar Konferansı:

• Belirgin konuların ele alındığı, raporların tartışıldığı bir mekanizmadır.
• Savunma, Ekonomi, Taşımacılık ve Kültür Bakanlıkları Daireleri gibi özel alanlarda uzmanlaşmış bir yapı planı vardır.

5. Ulusal Koordinatörler Konseyi:

• ŞİÖ'nün koordinatörü ve rutin faaliyetleri yönetici organıdır.
• Üye ülkeler tarafından atanan Ulusal Koordinatör tarafından yönetilir.

6. Sekretarya:

• ŞİÖ'nün organizasyon, teknik ve bilgi servisi faaliyetlerini yürüten sürekli çalışan yürütme organıdır.
• ŞİÖ Sekreteri, Devlet Başkanları Konseyi tarafından üç yıllığına atanır.

7. Bölgesel Anti-Terörizm Merkezi (RATS):

• ŞİÖ'nün en önemli organlarından biridir.
• Terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılık faaliyetlerine karşı ortak hareketi koordine etmek ve yürütmekle görevlidir.
• Bişkek'te bulunmaktadır ve temel karar alma organlarından biri olan Konsey ve Yürütme Komitesi'ne sahiptir.
• Bu yapı, ŞİÖ'nün faaliyetlerini yönlendirmek ve üye ülkeler arasında işbirliğini koordine etmek için bir dizi organı içermektedir.

Örgüte Üye Ülkeler İçin ŞİÖ’nün Anlamı 

Rusya Federasyonu ve ŞİÖ:

• Rusya'nın ŞİÖ'ye verdiği önem, bölgedeki etkisini ve çıkarlarını koruma amacına dayanmaktadır.
• Stratejik enerji kaynaklarına ulaşma, bölge pazarının kontrolü, Rus diasporasının haklarının korunması bu öncelikler arasındadır.
• Rusya, ŞİÖ aracılığıyla bölgedeki istikrarı sağlama çabalarını desteklemekte, muhalif fikirleri engelleyerek bölgeye etkisini sürdürmek istemektedir.
• ŞİÖ, Rusya'nın bölgede ekonomik işbirliği yapma ve jeopolitik nüfuzunu artırma amacına hizmet etmektedir.
• Ayrıca, ŞİÖ bünyesindeki anti-terör önlemleri, Çeçenistan gibi bağımsızlık mücadelesi veren unsurlarla mücadelede Rusya'ya destek sağlamaktadır.
• ŞİÖ, Rusya'nın Çin ile ilişkilerini geliştirmesine de olanak tanıyarak, Çin ile birlikte hareket etme stratejisine katkıda bulunmaktadır.

Çin Halk Cumhuriyeti ve ŞİÖ:

• Çin'in ŞİÖ'ye katılımı, özellikle Doğu Türkistan bölgesindeki Uygur bağımsızlık taleplerine karşı mücadelesine destek sağlama amacını taşımaktadır.
• Çin, ŞİÖ'nün desteğiyle bölgesel sorunlara müdahalede ve ayrılıkçı eylemlere karşı mücadelede diğer ülkelerle işbirliği yapma fırsatı elde etmektedir.
• ŞİÖ, Çin'in Doğu Türkistan sorunlarına çözüm arayışında rol oynayabilir.
• Ayrıca, Çin, ŞİÖ aracılığıyla sınır anlaşmazlıklarını çözme ve bölge ülkeleriyle ekonomik ilişkilerini güçlendirme fırsatına sahiptir.
• ŞİÖ, Çin'in ekonomik büyüme trendini kontrol etme ve sürdürme hedefine katkıda bulunmaktadır.
• Çin, ŞİÖ içinde ekonomik işbirliği ve enerji kaynaklarına erişim konularında avantajlar elde ederek küresel sistemde etkin bir aktör olma yolunda ilerlemektedir.
• Bu çerçevede, ŞİÖ, hem Rusya hem de Çin için stratejik bir platform olarak önemli bir rol oynamaktadır, bölgesel çıkarlarını koruma ve küresel düzeyde etkileşimde bulunma amacını taşımaktadır.

Orta Asya Cumhuriyetleri ve ŞİÖ:

• Orta Asya Cumhuriyetleri, ŞİÖ'den dış yatırımlarını artırma, bölgesel güvenliği sağlama, ekonomik işbirliğini derinleştirme, terörizmle mücadele ve ŞİÖ üyelerinin stratejik olanakları çerçevesinde Afganistan'ı istikrarlı bir komşu haline getirme beklentileri içindedir.
• Türkiye, Orta Asya Cumhuriyetleri'nin bağımsızlıklarını ilk tanıyan ülke olmuştur, ancak zamanla bu ilişkiler reel politik çerçevesinde şekillenmiştir.
• RF'nin ekonomik canlanması, Çin'in yükselen gücü ve diğer büyük güçlerin bölgeye ilgisi, Orta Asya'nın Türkiye dışında alternatif ortaklar aramasına neden olmuştur.
• 1996'da RF ve Çin'in yakınlaşmasıyla ŞİÖ'nün kurulması, bölgesel sorunlara çözüm arayışı ve güvenlik işbirliği için bir platform sağlamıştır.
• Orta Asya ülkeleri, ŞİÖ aracılığıyla sınır güvenliğini sağlamak, iç savaşları ve terörle mücadeleyi desteklemek amacıyla bir araya gelmiştir.
• Kazakistan, sınır güvenliği konusunda ŞİÖ'nün getirdiği avantajlardan önemli ölçüde faydalanmaktadır.
• Kırgızistan ve Özbekistan da ŞİÖ'ye güvenlik odaklı yaklaşım sergilemekte, örgütün bölgedeki istikrar ve refahı tesis etme çabalarını desteklemektedir.
• Özellikle Tacikistan, Çin ile sınır anlaşmazlıklarını ŞİÖ aracılığıyla çözerek egemenliğini koruma konusunda önemli adımlar atmıştır.
• Orta Asya Cumhuriyetleri'nin ŞİÖ'ye üyelikleri, bölgesel sorunları çözme, ekonomik işbirliği ve güvenlik konularında bir çözüm platformu bulma amacını yansıtmaktadır. ŞİÖ, bu ülkelerin beklediği sınır güvenliği, ekonomik işbirliği ve istikrar hedeflerine hizmet etmektedir.

Türkiye'nin ŞİÖ Diyalog Ortaklığı Statüsü:

2008 Duşanbe Zirvesi'nde oluşturulan "ŞİÖ Diyalog Ortaklığı Statüsü," gözlemci konumunda olmayan üçüncü ülkelerin ŞİÖ ile sınırlı işbirliği yapmalarına olanak tanımaktadır.

Diyalog Ortaklığı statüsü, gözlemci ülke statüsünden daha düşük bir kurumsal bağlam sunarken, misafir katılımcılardan daha üst bir konumda yer almaktadır.

Türkiye, 6-7 Haziran 2012'de Pekin'de düzenlenen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi'nde oybirliğiyle Diyalog Ortaklığı'na kabul edilmiştir.

Diyalog Ortaklığı Statüsü, Türkiye ile ŞİÖ arasında bölgesel güvenlik, terörle mücadele, uyuşturucu kaçakçılığı, organize suçların önlenmesi, ekonomik ve kültürel alanlarda işbirliğini geliştirmeyi öngören bir çerçeve sunmaktadır.

26.04.2013 tarihinde imzalanan muhtıra, 01.05.2017 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ve 24.05.2017 tarihli Resmi Gazete yayını ile Türkiye'deki iç hukuk onay sürecini tamamlamıştır.

Bu belge, Türkiye'nin ŞİÖ ile daha yakın bir işbirliği kurma amacını yansıtarak, bölgesel ve küresel konularda ortak çıkarları güçlendirmeyi hedeflemektedir.

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Ekonomik Yapısı

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), başlangıçta askeri ve güvenlik konularına odaklanmış bir örgüt olmasına rağmen, zamanla ekonomik işbirliği alanında da faaliyet göstermeye başlamıştır. 

• İşbirliği ve Koordinasyon: ŞİÖ, üye ülkeler arasında ekonomik işbirliğini artırmayı amaçlar. Özellikle enerji, ticaret ve yatırım alanlarında üye ülkeler arasında koordinasyonu sağlamak adına çeşitli mekanizmalar geliştirmiştir.
• Enerji İşbirliği: ŞİÖ, enerji kaynaklarının kullanımı ve dağıtımı konusunda işbirliğini teşvik eder. Üye ülkeler arasında enerji projeleri ve altyapı geliştirmeye yönelik anlaşmalar yapılır.
• Serbest Ticaret Anlaşmaları: ŞİÖ, üye ülkeler arasında serbest ticareti teşvik etmek amacıyla çeşitli serbest ticaret anlaşmaları imzalamıştır. Bu anlaşmaların yanı sıra, örgüt, gözlemciler ve diyalog ortakları arasında ticaretin artırılmasını desteklemeyi hedefler.
• Yatırım Teşvikleri: ŞİÖ, üye ülkeler arasında karşılıklı yatırımları teşvik eder. Bu çerçevede, özellikle altyapı projeleri gibi büyük ölçekli yatırımlar için işbirliği fırsatları aranır.
• Eğitim ve Bilim Alanlarındaki İşbirliği: ŞİÖ, eğitim ve bilim alanlarında işbirliğini destekler. Örgüt, üye ülkeler arasında öğrenci değişim programları ve bilimsel projeleri teşvik eder.
• Kalkınma Bankası: ŞİÖ üyesi ülkeler arasında ekonomik işbirliğini güçlendirmek amacıyla bir Kalkınma Bankası kurma kararı almıştır. Bu banka, ortak projelere finansman sağlamak için kullanılır.

ŞİÖ'nün ekonomik yapısı, örgüt üyeleri arasında ticaretin artırılması, enerji kaynaklarının etkili bir şekilde kullanılması ve ortak kalkınma projeleri üzerine odaklanarak bölgesel ekonomik entegrasyonu teşvik etmeyi amaçlar.

Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) Kalkınma Bankası, 

Üye ülkeler arasında ekonomik işbirliği ve kalkınmayı teşvik etmek amacıyla kurulmuş bir finansal kuruluştur. Bu banka, örgütün üye ülkeleri arasında ortak projelerin finansmanını sağlamayı hedefler. 

Kuruluş Amacı: ŞİÖ Kalkınma Bankası'nın temel amacı, örgüt üyesi ülkeler arasında ekonomik kalkınmayı desteklemek ve ortak projeleri finanse etmektir. Banka, altyapı projeleri, enerji, ulaşım, ticaret ve diğer sektörlerde işbirliği fırsatlarını değerlendirmeyi amaçlar.

Finansman Sağlama: Banka, örgüt ülkeleri arasında gerçekleştirilecek projelere finansman sağlar. Bu projeler genellikle kalkınma, altyapı, enerji, ulaşım ve ticaret gibi stratejik alanları kapsar.

Üye Ülkelerin Katkıları: Bankanın sermayesine üye ülkeler katkıda bulunur. Bu katkılar, ortak projelerin finansmanında kullanılır. Her üye ülkenin bankaya ödediği katkı miktarı, o ülkenin bankadaki etkisini belirler.

Projelerin Değerlendirilmesi: Banka, finanse edilecek projeleri dikkatlice değerlendirir. Bu projeler, örgüt ülkeleri arasındaki ticaretin artırılması, ekonomik kalkınma ve bölgesel entegrasyonu teşvik etmeye yönelik stratejik hedeflere uygun olmalıdır.

Diğer Finansal Kurumlarla İşbirliği: ŞİÖ Kalkınma Bankası, diğer uluslararası finansal kurumlarla işbirliği yapabilir. Bu işbirliği, daha geniş finansman kaynaklarına erişimi ve projelerin daha etkili bir şekilde uygulanmasını sağlar.

ŞİÖ Kalkınma Bankası, örgüt ülkeleri arasında ekonomik işbirliği ve kalkınmayı destekleyerek bölgesel entegrasyonu güçlendirmeyi amaçlayan önemli bir araçtır.

Kaynak:

Dış işleri Bakanlığı

https://tr.m.wikipedia.org

https://youtu.be

Altundağ, Z. (2016). Geçmişten Günümüze Şanghay İşbirliği Örgütü . Avrasya Etüdleri , 49 (1) , 99-124 . dergipark.org.tr

Avrupa Birliği: Birlikte Güçlenen Gelecek - İçeriden Bir Bakış

Avrupa Birliği Nedir?

Avrupa Birliği (AB), II. Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da ortaya çıkan büyük yıkımın üstesinden gelmek ve bölgede kalıcı bir barışı sağlamak amacıyla kurulan bir birlik olarak öne çıkmaktadır. Bu süreç, Avrupa ülkelerinin ortak değerler etrafında birleşmesi ve özellikle ekonomik alanda güçlü bir işbirliği başlatma amacını taşıyordu.

1951'de Paris Antlaşması ile Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya, ve Lüksemburg tarafından Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kuruldu. Daha sonra 1957'de Roma Antlaşmaları ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu kuruldu. Bu adımlar, barışın sağlanması ve ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi hedeflerine yönelik atılmış temel adımlardı.

Zaman içinde AB, üye sayısını artırarak başlangıçta sadece altı ülke ile kurulan topluluktan 27 ülkeyi içine alan büyük bir birlik haline geldi. Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, İngiltere, İrlanda, Danimarka, Yunanistan, İspanya, Portekiz, Avusturya, Finlandiya, İsveç, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Slovenya, Slovakya, Estonya, Letonya, Litvanya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Malta, Bulgaristan ve Romanya günümüzde AB üyelerini oluşturmaktadır.

AB, ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda güçlü işbirliklerini teşvik etmekte ve bu sayede birlik içindeki ülkeler arasında uyum ve dayanışmayı artırmaktadır. Bu süreç, AB'nin bugünkü haline gelmesinde önemli bir evrimi temsil etmektedir.

Avrupa Birliği (AB), yüzyıllar boyunca biriktirdiği deneyimler ve paylaşılan ilkeler temelinde oluşturuldu. AB'nin ortaya çıkmasındaki temel hedeflerden biri, Avrupa devletleri arasında kalıcı barışı sağlamak, toplumsal refahı artırmak, dayanışmayı teşvik etmek, özgürlük, demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü, pazar ekonomisi ve girişim özgürlüğü gibi ortak idealler etrafında birleşmeyi sağlamaktır. Bu temel ilkeler, AB'nin bütünleşme sürecinin temelini oluşturur.

AB'nin amaçları arasında, üye devletlerin ve vatandaşların ulusal, kültürel, dilsel, dinsel çeşitliliğini korumak ve bir arada değerlendirmek, bu çeşitliliği bir güce dönüştürmek yer alır. AB Antlaşması'nın 2. maddesinde yer alan değerler arasında insan onuru, özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlıklara saygı ilkeleri vurgulanır. Bu değerler, çoğulculuk, ayrımcılık yapmama, hoşgörü, adalet, dayanışma ve cinsiyet eşitliği gibi prensiplere dayanır.

AB, ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda birleşmeyi öngören bir uluslarüstü yapıdır. Üye devletler arasında imzalanan uluslararası antlaşmalarla kurulan bu yapı, üye devletlere belirli alanlarda karar alma ve düzenleme yetkisi tanır. Bu sayede, tüm üye devletleri ve vatandaşlarını aynı anda, aynı şekilde ve aynı ölçüde bağlayan bir hukuk sistemi oluşturulmuştur. AB'nin iç pazarı, kişilerin, malların, hizmetlerin ve sermayenin sınırlar içinde serbestçe dolaşımını sağlamak amacıyla kurulmuştur.

Avrupa Birliği, iç pazarın kurulmasına dayalı ekonomik bütünleşmenin yanı sıra siyasi ve sosyal alanlarda da bir bütünleşme süreci başlatmıştır. Bu süreç, serbest dolaşımdan ortak para birimine ve koordine edilen ekonomi politikalarına kadar pek çok alanda genişlemiştir. Avrupa Birliği, üye devletler arasında işbirliği ve bütünleşme sağlayarak ortak hukuk düzenini oluşturmuş, bu da tüm üye devletleri ve vatandaşlarını aynı hukuki zeminde birleştirmiştir.

Bugün itibariyle AB, bir dizi konuda ortak politika üretip uygulayan bir birlik haline gelmiştir. Bu politika alanları, ekonomik işbirliğinden eğitime, sosyal politikadan çevre korumaya, rekabet politikasından bilim ve teknolojiye kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. AB'nin hedefi, üye devletler arasında serbest dolaşımı sağlamaktan, ortak para birimi kullanımına ve koordineli ekonomi politikalarına geçiş yaparak daha geniş bir entegrasyonu mümkün kılmaktır.

AB'nin temel amaçlarından biri, üye devletlerin ekonomik kalkınmasını desteklemektir. Ticaret yoluyla ekonomilerin gelişmesini teşvik eden AB, üye devletler arasında ekonomik işbirliğini güçlendirmiş ve vatandaşlarına iş imkanları yaratmayı hedeflemiştir. Bu çabalar, günümüzde AB'nin dünya ekonomisi içindeki önemli konumunu ve 500 milyonu aşan nüfusu ile büyük bir ekonomik güç haline gelmesini sağlamıştır.

Özellikle ekonomik krizlere rağmen AB, küresel ölçekte rekabetçi bir sosyal piyasa ekonomisi oluşturarak ekonomik refah düzeyini sürdürmekte ve paylaşmaktadır. Avro'nun dünya genelinde dolar ile birlikte en çok kullanılan para birimi olması, AB'nin ekonomik etkisinin bir göstergesidir.

Avrupa Birliği, sadece ekonomik kalkınma ve dayanışmayı değil, aynı zamanda bir siyasi ve sosyal kaynaşma ve dayanışma projesidir. AB'nin hedefleri arasında, üye devletler arasında geniş kapsamlı dayanışma, insan haklarının korunması, sosyal, siyasi ve kültürel kaynaşmanın ve ilerlemenin sağlanması yer almaktadır. 

AB'nin temel hedef ve politikaları şunları içermektedir:

• Güçlü ve etkili bir dış politika aktörü olmak,
• AB içinde ve dışında özgürlük, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü değerlerini garanti altına almak ve yaymak,
• Her türlü ayrımcılıkla mücadele etmek; özellikle her alanda kadın-erkek eşitliği için çaba sarf etmek,
• İklim değişikliği ile mücadele etmek,
• Çevreyi en üst düzeyde korurken ekonomik büyümeyi sürdürebilmek,
• Enerji güvenliğini sağlamak,
• Yasadışı göç, uluslararası terörizm, insan, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçlarla etkin biçimde mücadele etmek ve gerçek anlamda bir özgürlük, güvenlik ve adalet alanı olmak,
• AB üyesi devletlerde istihdamın ve sosyal korumanın artırılmasına katkıda bulunmak,
• AB üyesi devletler arasında ekonomik, sosyal ve bölgesel uyumu teşvik etmek,
• Avrupa vatandaşlarının en üst düzeyde yaşam ve kalite standartlarına sahip olmasını sağlamak gibi hususlar, AB'nin hedefleri arasında yer almaktadır. Bu hedeflere ulaşmanın en etkili yolunun birlikte hareket etmek olduğu düşüncesi, üye devletleri bir araya getiriyor ve bir arada tutmaya devam ediyor.

AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURUMLARI

Avrupa Birliği, üye devletlerin kendisine verdiği yetkileri, ne ulusal ne de uluslararası düzeyde bir benzeri olmayan kurumları aracılığıyla kullanır. Avrupa Birliği’nin temel kurumları şunlardır:

1. AVRUPA PARLAMENTOSU

Avrupa Parlamentosu, AB kurumları içinde doğrudan halk tarafından seçilen organdır. AB üyesi devletlerin vatandaşları olan Avrupa vatandaşları beş yılda bir yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanabilirler. Son Parlamento seçimi 2009 yılında yapıldı. Parlamento, bugün için Avrupa Birliği’ne üye 27 devletin toplamda 736 temsilcisinden oluşuyor. Bu rakam, 2014 seçimleri sonrası 750 üye ve bir Başkanı içerecek şekilde 751 olarak belirlendi. Hangi üye devletin kaç parlamenter ile temsil edileceği üye devletlerin nüfuslarına göre tespit edilir.

Avrupa Parlamentosu, üye devlet vatandaşlarının demokratik menfaatlerini ve siyasi görüşlerini temsil eden bir organdır. Bu bağlamda, üyeler ülkelerine göre değil, siyasi görüşlerine göre grup oluştururlar ve kendilerine oy veren Avrupa vatandaşlarının siyasi görüşlerini temsil ederler. Bugün itibariyle 7 siyasi parti grubu ve bağımsız üyeler Avrupa Parlamentosu'nda yer alır.

Parlamento Genel Kurulu genellikle Strazburg'da toplanırken, siyasi gruplar ve komiteler Brüksel'de bir araya gelir. Sekretarya hizmetleri ise Lüksemburg'da yürütülür. Parlamento'ya sunulan konular, 24 farklı görev alanına sahip komitelerde tartışılır ve bu komitelerden çıkan sonuçlar Genel Kurul'a rapor olarak sunulur. Genel Kurul'daki görüşmeler de bu çerçevede gerçekleşir.

Avrupa Parlamentosu, Konsey ile birlikte AB'nin yasama yetkisini paylaşır ve aldığı kararlar üye devletleri bağlar.

Bazı konularda Avrupa Parlamentosu sadece danışma organı niteliğindedir ve görüşleri bağlayıcılık taşımaz, özellikle dış politika konuları bu kapsamdadır. Avrupa Birliği bütçesini Konsey ile birlikte hazırlayan Parlamento, diğer AB kurumları üzerinde siyasi denetim yetkisine sahiptir. Komisyon'a sözlü ve yazılı sorular sorabilir, soruşturma komiteleri oluşturabilir, şikayet dilekçelerini kabul edebilir ve Komisyon'u güvensizlik oyuyla ve heyet halinde 2/3 çoğunlukla istifaya zorlayabilir. Ayrıca, Komisyon Başkanı'nın ve heyet halinde Komisyon'un göreve atanmasında güvenoyu aranır. Avrupa Ombudsmanı'nın atanması ve sunduğu raporlar aracılığıyla da Birliğin kurumları üzerinde denetim yetkisini kullanabilir.

AVRUPA BİRLİĞİ ZİRVESİ

Avrupa Birliği'ne üye devletlerin başbakanları veya devlet başkanları ile Avrupa Birliği Zirvesi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı'nın katılımıyla düzenlenir. Yılda dört defa gerçekleşen Zirve, Birliğin gelişimi ve Avrupa'nın bütünleşmesi doğrultusunda öncelikleri ve temel politikaları belirleyen kararlar alır. Avrupa Birliği Zirvesi'nin yasama yetkisi bulunmamakla birlikte, tüm AB üyesi devletlerin en üst düzey yetkililerinin bir araya gelerek temel politikaları belirlediği bir kurum olması nedeniyle siyasi bir ağırlığa ve yönlendirme gücüne sahiptir. Genellikle uzlaşıyla, istisnai durumlarda nitelikli çoğunlukla kararlar alır.

Zirve'ye, üye devletler tarafından 2,5 yıllığına atanmış ve görev süresi bir defa uzatılabilecek olan AB Zirvesi Başkanı başkanlık eder. Zirve Başkanı, Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi'nin yetkileri saklı kalmak kaydıyla, Birliği uluslararası alanda temsil etmekle görevlidir. Aynı anda herhangi bir ulusal görevde bulunamaz.

BAKANLAR KONEYİ YA DA "AB KONSEYİ"

Konsey, Avrupa Birliği üyesi devletlerin hükümetlerinde görev yapan bakanlardan oluşan bir organ konumundadır. Avrupa Birliği içinde üye devletlerin ulusal çıkarlarının temsil edildiği organdır. Konsey toplantılarına, karara bağlanacak konu doğrultusunda üye devletleri temsilen ilgili bakanlar katılır. Örneğin toplantının konusu ekonomi veya para politikası ile ilişkili ise, üye devletlerin ekonomi ve maliye bakanları toplantıya katılır. Konsey başkanlığı 18 aylık süre için görev yapacak 3 üye devletten oluşan, devamlılığı ve tutarlılığı sağlamaya yönelik takımlar tarafından yürütülür. Böylece Başkanlık 6 aylık dönemlerle üye devletler arasında el değiştirir. Konsey’e çalışmalarında yardımcı olmak üzere başta, üye devletlerin Birlik nezdindeki Büyükelçilerinden oluşan Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER) olmak üzere çeşitli komiteler ve çalışma grupları mevcuttur. Birçok konuda tüm üye devletleri bağlayan yasal düzenlemeleri kabul etme yetkisini Avrupa Parlamentosu ile paylaşan Konsey, yine Avrupa Parlamentosu ile birlikte bütçeyi onaylar.

Konsey üç değişik usul çerçevesinde karar almakta olup bunlar; oybirliği, oy çokluğu ve nitelikli çoğunluktur. Lizbon Antlaşması sonrasında Konsey’de esas oylama usulü nitelikli çoğunluk olarak düzenlenmiş; oybirliği ve basit oy çokluğunun istisna niteliği taşıdığı ortaya konmuştur. Ortak Dış ve Güvenlik Politikası bugün hala büyük ölçüde üye devletlerin oybirliği ile karar aldığı en önemli istisna alanını oluşturur. Yeni üyelerin katılımı da yine Konsey’de oybirliği aranan bir alandır. Lizbon Antlaşması öncesi geçerli olan düzenleme çerçevesinde, nitelikli çoğunluk yönteminde her üye devletin nüfusuna, fiziki ve ekonomik büyüklüğüne göre belirli oranda oyu bulunmakta olup, sistem ağırlıklı oy esasına dayanır. Nitelikli çoğunluk yöntemine göre karar alınabilmesi için toplamı 345 olan oyların 255’inin olumlu olması gerektiği gibi üye devletlerin yarıdan fazlasının da olumlu görüş bildirmesi gerekir. Konsey’de nitelikli çoğunlukla karar alınırken, herhangi bir üye devlet gerekli görürse, alınan karara olumlu oy verenlerin, Birlik nüfusunun %62’sine karşılık gelip gelmediğinin kanıtlanmasını talep edebilir. Bu durumda %62 oranına ulaşılamamışsa söz konusu karar kabul edilmemiş sayılır.

AVRUPA KOMİSYONU

Avrupa Komisyonu, yasama sürecini başlatan, ayrıca Birliğin yürütme organı olarak AB müktesebatını, bütçeyi ve programları uygulamaktan ve idari denetimden sorumlu kurumdur. Komisyon, her üye devletten bir kişinin yer aldığı 27 üyeden oluşur. Bu kişilere “komiser” adı verilir. Her komiser bir veya daha fazla AB politikasının yürütülmesinden sorumludur. Komisyon adeta bir Bakanlar Kurulu gibi faaliyet gösterir. Komisyon’da komiserlerin yanı sıra, Avrupa Birliği görevlilerinden oluşan 25.000 kişilik bir idari teşkilat da mevcuttur.

Komisyon bünyesinde, herhangi bir konuda idari düzenlemelerin yapıldığı idari yönetim birimleri olan Genel Müdürlükler bulunur. Her Genel Müdürlük, çalışmalarının siyasi ve yönetim sorumluluğunu üstlenen Komisere karşı sorumlu bir Genel Müdür tarafından yönetilir. Genel Müdürlükler müdürlüklere (direktörlük), müdürlükler bölüm ya da birimlere, bölüm ya da birimler ise, masa şefliklerine ayrılmıştır. Her masada, masanın ilgili konusuna uygun sayıda uzman bulunur.

Komisyon başkanı Avrupa Birliği Zirvesi tarafından belirlenir ve ataması Avrupa Parlamentosu’nun onayı ile yapılır. Komisyon başkan yardımcılarından biri de AB’nin dış politikasını yürütmekten sorumlu Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisidir.

Komisyon Başkanı’nın Zirve tarafından, Avrupa Parlamentosu seçimleri dikkate alınmak ve danışmalar yapılmak suretiyle nitelikli çoğunlukla belirlenmesi ve Parlamento’ya önerilmesi gerekmekte olup, Başkan adayı, Parlamento üyelerinin çoğunluğu tarafından seçilecektir. Komisyon Başkanı’nın, Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve diğer tüm komiserler ile birlikte heyet halinde Parlamento’nun onayına sunulması ve Zirve tarafından nitelikli çoğunlukla atanması gerekir.

Komisyon üyeleri ise üye devletlerin göstereceği adayların arasından Komisyon Başkanı tarafından seçilecek, bu seçimin ardından Zirve tarafından nitelikli çoğunlukla ve Komisyon Başkanı’nın onayını da alarak atan

an “Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi” de dâhil olmak üzere Komisyon’un tamamı heyet halinde Avrupa Parlamentosu’nun onayına sunulacaktır. Gerekli güvenoyunun teminini takiben Komisyon, Zirve tarafından nitelikli çoğunluk ile atanır. Komiserlerin görev süresi 5 yıldır ve bu süre yenilenebilir.

Komiserler Avrupa Birliği üyesi devletlerin vatandaşları olmalarına ve bu devletler tarafından atanmalarına karşın kendi ülkelerinin menfaatlerini değil Birliğin genel menfaatlerini korumak durumundadır. Komisyon, sorumluluklarını yerine getirirken bağımsız hareket eder ve üye devletlerden ya da herhangi bir kurumdan veya makamdan talimat almaz.

Komisyon, görev süresi boyunca üye devlet hükümetlerince görevden alınamaz. Avrupa Parlamentosu’nun da komiserleri tek tek görevden alma yetkisi bulunmamakla birlikte, güvensizlik oyu ile Komisyon’u heyet halinde görevden alması mümkündür.

Komisyon’un merkezi Brüksel’de bulunmaktadır. Avrupa Birliği üyesi devletlerden bağımsız bir niteliğe sahip olan Komisyon, Birliğin yürütme organı konumundadır. Bu doğrultuda Birliğin bütçesini ve politikalarını uygulayan Komisyon, AB hukukunun uygulanmasının idari bakımdan gözetilmesi görevini de üstlenmiştir. AB hukukunu ihlal ettiği iddiasıyla üye devletleri Avrupa Birliği Adalet Divanı önünde dava edebilir. Komisyon’un bir diğer önemli görevi ise yasama organını oluşturan Avrupa Parlamentosu ve Konsey’e sunduğu yasama ya da karar önerileri ile yasama sürecini başlatmasıdır.

AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI

Avrupa Birliği Adalet Divanı, AB'nin yargı organı olup üç ayrı mahkemeden oluşur: Genel Mahkeme ve uzmanlık mahkemeleri. Temel amacı, AB hukukunun tüm üye devletlerde aynı şekilde yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlamaktır.

Yapı:

Avrupa Birliği Adalet Divanı, üç ana bölümden oluşur: Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve Hukuk Sözcüleri.

Her üye devletten bir yargıcı içeren Divan, üye sayısı kadar yargıçtan oluşur. Genel Mahkeme ise her üye devletten en az bir yargıç içerir.

Genel Mahkeme'ye ek olarak, Divan ve Genel Mahkeme'ye yardımcı olmak üzere Hukuk Sözcüleri görev yapar.

Görev ve İşlevler:

Divan'ın temel görevleri arasında AB hukukunun yorumlanması, uygulanması, hukuka saygıyı sağlama, ulusal hukuk düzenleri ile AB hukuk düzeni arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi, hukuki denetim, yorum, uyuşmazlık çözme, hukuk yaratma ve boşluk doldurma bulunur.

Divan, AB kurumlarının ve üye devletlerin AB hukukuna uygunluğunu denetler. Ayrıca, ulusal mahkemelerde görülen davaların çözüme kavuşturulması için AB hukukunun yorumlanmasına ilişkin davalara bakar.

Yargıçlar:

Yargıçlar, üye devlet hükümetlerinin mutabakatı ile altı yıl için atanırlar ve yeniden atanabilirler. Bağımsızlıkları, statülerini düzenleyen hükümlerle güvence altına alınmıştır. Kararlar gizli yapılır, ancak tüm yargıçlar tarafından imzalanır ve karşı oylar açıklanmaz.

Lokasyon:

Avrupa Birliği Adalet Divanı, Lüksemburg'da faaliyet gösterir.

Avrupa Birliği Adalet Divanı, AB hukukunun etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak adına kritik bir rol oynar ve üye devletlerin hukuki süreçlerinde birlik ve tutarlılık sağlar.

AVRUPA SAYIŞTAYI

Birliğin tüm gelir ve giderlerini inceler, işlemlerinin hukuka ve usule uygunluğunu temin eder. Sayıştay denetimi, gelir ve giderlerin hukuka uygunluğu ile düzenliliğini ve iyi bir mali idareyi sağlamaya yöneliktir. Avrupa Sayıştayı, her bir üye devletten birer üye olmak üzere 27 üyeden oluşmaktadır. Üyeler, Konsey tarafından Parlamento’ya danışıldıktan sonra, 6 yıllık bir süre için tayin edilir. Bu üyeler, kendi ülkelerinde denetim kurumlarında çalışan veya çalışmış ve bu görev için özel niteliğe sahip kişilerin arasından seçilir. Sayıştay üyelerinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı güvence altına alınmaktadır, bu da denetim sürecinin objektif ve güvenilir olmasını sağlar.

AVRUPA MERKEZ BANKASI 

Avrupa Merkez Bankası, tüzel kişiliğe sahip bağımsız bir AB organıdır. Görevi, Avro'yu kullanan AB üyesi devletlerden oluşan Avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır. Bu görevini Avrupa Merkez Bankaları Sistemi içinde yer alan üye devletlerin merkez bankaları ile birlikte yürütür. AB'nin para politikasının belirlenmesi ve uygulanması, döviz işlemlerinin yönetilmesi, resmi döviz rezervlerinin tutulması, ödeme sistemlerinin düzgün işlemesi gibi görevleri üstlenir. Avrupa Merkez Bankası, Avro bölgesi dahilinde kağıt para basımına tek yetkili olarak izin verir. Bankanın merkezi Almanya'nın Frankfurt kentindedir, ve karar alma organları Yürütme Kurulu, Yönetim Konseyi ve Genel Kurul'dur.

AVRUPA BİRLİĞİ EKONOMİK BÜYÜME POLİTİKALARI

• Avrupa 2020 Stratejisi: Bu strateji, AB'nin ekonomik büyümeyi sürdürülebilir kılma hedefini taşır. İnovasyon, istihdam, eğitim, enerji ve yoksullukla mücadele gibi beş temel alanı içerir. Üye ülkeler, bu hedeflere ulaşmak için ulusal reform programları hazırlarlar.
• Tek Pazarın Tamamlanması: AB, tek bir iç pazar oluşturmayı hedefler. Bu, mal, hizmet, sermaye ve işgücünün serbest dolaşımını içerir. Birleşik bir pazar, rekabeti artırarak ve iş yapma kolaylıklarını artırarak ekonomik büyümeyi destekler.
• İnovasyon ve Ar-Ge Teşvikleri: AB, Ar-Ge'ye ve inovasyona önemli yatırımlar yaparak ekonomik büyümeyi destekler. Çeşitli finansal destek programları, işletmelerin ve araştırma kurumlarının projelerini hayata geçirmelerine yardımcı olur.
• Yeşil Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma: AB, çevre dostu teknoloji ve sürdürülebilir enerji projelerine odaklanarak yeşil ekonomiyi teşvik eder. Bu strateji, hem ekonomik büyümeyi artırmayı hem de çevresel sürdürülebilirliği sağlamayı amaçlar.
•  İstihdam Politikaları: AB, işsizliği azaltmayı ve işgücü piyasasını güçlendirmeyi hedefleyen istihdam politikaları uygular. Eğitim, mesleki beceri geliştirme ve işgücü piyasası esnekliği gibi konuları içerir.

AVRUPA BİRLİĞİ FONLARI VE DESTEK PROGRAMLARI

AB Fonları ve Destek Programları, AB'nin üye ülkeleri ve diğer katılımcı bölgelerin ekonomik kalkınmasını desteklemek, rekabetçiliği artırmak ve birlik içinde uyumu güçlendirmek amacıyla oluşturulan çeşitli finansal araçlardır. 

• Bölgesel Kalkınma Fonları (ERDF):
• Amaç: AB'nin daha az gelişmiş bölgelerindeki altyapıyı iyileştirmek, ekonomik büyümeyi desteklemek ve iş imkanları yaratmak.
• Kapsam: Bölgesel ve yerel yönetimler, şirketler ve sivil toplum kuruluşları.

• Sosyal Fon (ESF):
• Amaç: İstihdamı artırmak, eğitim ve beceri geliştirmeyi desteklemek, işgücü piyasasına erişimi güçlendirmek.
• Kapsam: Eğitim kurumları, işgücü hizmetleri, sosyal yardım kuruluşları.

• Tarım Fonları (EAFRD ve EAGF):
• Amaç: Tarım sektörünü desteklemek, sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik etmek, kırsal alanlarda ekonomik faaliyetleri desteklemek.
• Kapsam: Çiftçiler, tarım işletmeleri, kırsal kalkınma projeleri.

• İnovasyon ve Teknoloji Fonları (Horizon Europe):
• Amaç: Bilim, araştırma ve inovasyonu teşvik etmek, rekabet avantajı sağlamak.
• Kapsam: Araştırma kurumları, işletmeler, yenilikçi projeler.

• COSME (Competitiveness of Enterprises and Small and Medium-sized Enterprises):
• Amaç: Küçük ve orta ölçekli işletmelerin rekabetçiliğini artırmak, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek.
• Kapsam: Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler).

• İstihdam ve Sosyal İnovasyon Programları:
• Amaç: İşsizliği azaltmak, işgücü piyasasındaki dezavantajlı gruplara destek sağlamak.
• Kapsam: İstihdam ajansları, eğitim kurumları, sosyal hizmet kuruluşları.

AVRUPA BİRLİĞİ MALİ VE EKONOMİK KRİZLERE YAKLAŞIM

• Ekonomik İstikrar ve Koordinasyon Mekanizması (ESM): AB, Euro Bölgesi içindeki ülkeler arasında ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla ESM gibi araçları kullanır. ESM, mali yardım ve kredi sağlamak için oluşturulmuş bir fon olarak işlev görür.
• Fiscal Compact (Fiskal Anlaşma): AB ülkeleri arasında mali disiplini güçlendirmek amacıyla oluşturulan bir anlaşmadır. Üye ülkeler, bütçe açıklarını ve borç seviyelerini belirli sınırlar içinde tutmayı taahhüt ederler.
• Avrupa Merkez Bankası (ECB): ECB, Euro Bölgesi'ndeki para politikalarını yönetir ve finansal istikrarı sağlamak için çeşitli araçları kullanır. Faiz oranlarını ayarlamak ve para politikası uygulamak gibi görevleri vardır.
• Yapısal Reformlar: AB, üye ülkelerin ekonomik yapılarını güçlendirmek ve rekabetçiliklerini artırmak için yapısal reformları teşvik eder. Bu reformlar genellikle emek piyasası, vergi sistemi ve iş düzenlemelerini içerir.
• Avrupa İstikrar ve Büyüme Paktı:AB ülkeleri arasında ekonomik politikaların koordinasyonunu sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir anlaşmadır. Bütçe disiplini ve ekonomik reformlar gibi konularda ortak taahhütleri içerir.
• Kriz Yönetimi ve Destek Mekanizmaları: AB, mali krizlere karşı dayanıklılığı artırmak ve üye ülkeleri desteklemek için çeşitli kriz yönetimi ve destek mekanizmalarını devreye alabilir. Bu mekanizmalar, acil durum finansmanı ve reformlara destek sağlama amacını taşır.
• Banka Birliği: AB, finansal istikrarı güçlendirmek amacıyla bankalar arası denetimi ve işbirliğini artırmayı hedefleyen bir banka birliği oluşturmuştur. Bu, bankacılık sektöründeki sorunlara daha etkili bir yanıt verilmesini sağlar.

AB'nin Dijital Ekonomi ve İnovasyon Politikaları:

Avrupa Birliği, dijital ekonomi ve inovasyon politikalarını geliştirerek, dijital dönüşümü teşvik etmeyi ve rekabetçiliği artırmayı amaçlar. 

Bu kapsamda izlenen politikalar şunlardır:

• Dijital Tek Pazar Oluşturma:AB, dijital tek pazarın oluşturulmasını hedefler. Bu, sınırlar arası dijital hizmetlerin serbestçe dolaşımını sağlamayı, tüketicilere geniş bir dijital içeriğe erişim imkanı sunmayı ve işletmeler için daha iyi pazar erişimi yaratmayı içerir.

• Veri Koruma ve Gizlilik:AB, bireylerin verilerini korumak ve gizliliklerini sağlamak amacıyla Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) gibi düzenlemeleri uygular. Bu, dijital hizmet sağlayıcılarının ve işletmelerin kişisel verilere saygı göstermelerini sağlar.

• Yapay Zeka ve İnovasyon:AB, yapay zeka (YZ) alanında etik ve güvenilir uygulamaları teşvik eder. Aynı zamanda, inovasyonu desteklemek adına YZ, büyük veri, nesnelerin interneti gibi alanlarda araştırma ve geliştirmeyi teşvik eder.

• Dijital Becerilerin Geliştirilmesi:Dijital dönüşümü desteklemek amacıyla AB, iş gücünün dijital becerilerini geliştirmeyi hedefler. Bu, yeni teknolojilere adapte olma yeteneğini artırmayı ve işgücünü dijital ekonomide rekabetçi kılmayı içerir.

• Dijital Altyapı ve Bağlantılar:AB, genişbant bağlantıları, 5G ağlarını ve diğer dijital altyapıyı güçlendirmeyi amaçlar. Bu, hızlı ve güvenilir internet erişimi sağlamayı, dijital ekonominin büyümesini desteklemeyi amaçlar.

• Rekabet Politikaları:AB, dijital pazarda adil rekabeti korumayı ve dijital devlerin domine etmesini önlemeyi amaçlar. Bu, rekabet kurallarının dijital sektörde de geçerli olmasını sağlamayı içerir.

• Dijital Hizmet Vergilendirme:AB, dijital hizmet sağlayıcıları üzerinde adil bir vergilendirme düzenlemesi oluşturmayı hedefler. Dijital hizmetlerin diğer sektörlerle eşit şartlarda vergilendirilmesini amaçlar.

AB'nin Ticaret Politikaları:

• Gümrük Birliği: AB içinde gümrük birliği oluşturarak sınırlar arası ticareti kolaylaştırır. Ortak gümrük tarifeleri ve ticaret politikaları birleştirilir.

• Serbest Ticaret Anlaşmaları: AB, dünya genelinde çeşitli ülkeler ve bölgelerle serbest ticaret anlaşmaları kurar.
  Bu anlaşmalar, gümrük vergilerini azaltmayı, ticaret engellerini kaldırmayı ve ticareti kolaylaştırmayı amaçlar.

• Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Çerçevesinde Ticaret: AB, DTÖ kuralları çerçevesinde küresel ticarete katılır. DTÖ, adil ve serbest ticareti teşvik eden bir platform sağlar.

• Tarım ve Balıkçılık Politikaları: AB, ortak tarım politikası (CAP) ve ortak balıkçılık politikası (CFP) ile tarım ve balıkçılık sektörlerini düzenler. Sürdürülebilirlik, kalite standartları ve üretici destekleri önemlidir.

• Sürdürülebilir Ticaret ve Kalkınma Politikaları: AB, sürdürülebilir ticareti destekler ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına katkıda bulunmak için çeşitli politikalar uygular. Çevresel ve sosyal standartları teşvik eder.

• Tek Pazarın Güçlendirilmesi: AB, iç piyasada serbest dolaşımı sağlamak ve ortak standartları benimsemek suretiyle tek pazarı güçlendirir. Üye ülkeler arasındaki ticareti kolaylaştırır.

• Yatırım Politikaları: AB, yatırım politikaları ile üye ülkelerin dışa açılmasını destekler ve yabancı yatırımı teşvik eder. İşletmelerin sınırlar ötesinde büyümesini sağlar.AB'nin ticaret politikaları, ekonomik büyümeyi desteklemeyi, işletmelerin rekabet avantajını artırmayı ve küresel ticarette lider bir rol oynamayı hedefler.

GÜMRÜK BİRLİĞİ

Avrupa Birliği'nin (AB) gümrük birliği, üye ülkeler arasında birleşik bir ticaret politikası ve gümrük tarifesi benimsemesini içerir. 

Ortak Gümrük Tarifesi (OGT): AB, üye ülkeler arasında ve dışında tek bir gümrük tarifesi kullanır. Ortak Gümrük Tarifesi, ithalat ve ihracat ürünleri için aynı gümrük vergilerini belirler. Bu, iç piyasada rekabeti artırır.

Sınırlar Arası Ticaretin Serbestleştirilmesi: Gümrük birliği, üye ülkeler arasında sınırlar arası ticaretin serbestleştirilmesini sağlar. Gümrük kontrolleri kaldırılır, böylece mal ve hizmetlerin serbest dolaşımı teşvik edilir. AB, üye ülkeler adına dış ticaret müzakerelerini ve anlaşmalarını yönetir. Birlik, küresel ticarette ortak bir strateji benimser ve dünya genelinde serbest ticareti destekler.

Sektörel Uyum: Gümrük birliği, belirli sektörlerde standartlar ve düzenlemelerin birleştirilmesini içerir. Ortak kurallar ve standartlar, iç piyasada rekabeti adil ve etkili kılmayı hedefler.

Rekabet Politikaları: Gümrük birliği, rekabeti teşvik eden politikaları içerir. Rekabeti sağlıklı tutmak ve çeşitli sektörlerde adil bir pazar ortamı oluşturmak için kurallar ve denetimler uygulanır.

Gümrük Birliği Komisyonu: Gümrük birliği işleyişini denetlemek amacıyla Gümrük Birliği Komisyonu oluşturulmuştur. Komisyon, uygulamada ortaya çıkan sorunları çözmek ve yeni düzenlemeleri değerlendirmekle görevlidir.

Dış Güvenlik Duvarları: AB, dışarıdan gelebilecek rekabeti engelleyen dış güvenlik duvarları oluşturur. Bu, AB piyasasını korumayı ve iç üretimi desteklemeyi amaçlar.

Gümrük birliği, AB'nin iç pazarının güçlendirilmesine, sınırlar arası ticaretin kolaylaştırılmasına ve küresel ticarette etkili bir oyuncu olarak hareket etmesine olanak tanır. Aynı zamanda üye ülkeler arasında ekonomik entegrasyonu artırarak birlik içinde bir dayanışma ve işbirliği ortamı oluşturur.

Ortak Pazar ve Ortak Para: AB'nin Önemi

Ortak Pazar (Birlik Pazarı):

Ekonomik Entegrasyon: Ortak Pazar, AB üye ülkeleri arasında sınırların kaldırıldığı ve mal, hizmet, sermaye ve işgücünün serbestçe dolaştığı bir ekonomik entegrasyon seviyesidir. Bu, iç piyasanın oluşturulması anlamına gelir.

Rekabet Avantajları: Ortak Pazar, üye ülkelerin ekonomik büyüme potansiyelini artırır ve çeşitli sektörlerde rekabet avantajları yaratır. Ortak standartlar ve düzenlemeler, iş yapma süreçlerini kolaylaştırır.

İstikrar ve Güven: Ortak Pazar, üye ülkeler arasında ekonomik istikrarı artırır ve ticarette güveni güçlendirir. Ortak kurallar ve standartlar, işletmelerin ve tüketicilerin aynı beklentilere sahip olduğu bir ortam oluşturur.

Ekonomik Büyüme: Serbest dolaşım, işgücü piyasasını genişletir ve yetenekli insan kaynaklarının daha etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar. Bu da ekonomik büyümeyi destekler.

Ortak Para (Euro Bölgesi):

Fiyat İstikrarı: Ortak Para, Euro Bölgesi'nde ortak bir para birimi olan euronun kullanılmasını içerir. Ortak Para, fiyat istikrarını sağlamayı amaçlar ve enflasyonu kontrol altında tutar.

Döviz Riski Azalması: Ortak Para, üye ülkeler arasında döviz kurlarındaki dalgalanmaları ortadan kaldırır. Bu, işletmelerin ve tüketicilerin döviz riskiyle başa çıkma zorunluluğunu azaltır.

Daha Etkili Ticaret: Ortak Para, üye ülkeler arasındaki ticareti kolaylaştırır. Ortak bir para birimi, ticarette öngörülebilirlik sağlar ve işletmeler arasındaki finansal engelleri azaltır.

Ekonomik Entegrasyonu Güçlendirme: Ortak Para, Euro Bölgesi ülkeleri arasında daha derin bir ekonomik entegrasyonu teşvik eder. Aynı para birimi, finansal piyasalar arasında entegrasyonu artırır.

Monetarist Politika Koordinasyonu: Ortak Para, Euro Bölgesi ülkeleri arasında ortak bir monetarist politika koordinasyonunu gerektirir. Bu, üye ülkelerin ekonomik hedeflerini daha etkili bir şekilde uyumlu hale getirme çabalarını içerir.

Her iki unsur da AB'nin ekonomik entegrasyonunu, iş birliğini ve birlik içindeki ülkeler arasındaki dayanışmayı güçlendirerek Avrupa'nın küresel ekonomide daha rekabetçi bir oyuncu olmasını sağlar.

Schengen ve Çalışma İzni: AB Ekonomisine Katkısı

Schengen Bölgesi:

Sınırların Kaldırılması: Schengen Anlaşması, AB üye ülkeleri arasında sınırların kaldırılmasını sağlar. Bu, serbest dolaşımı teşvik eder ve ticaretin, turizmin ve işbirliğinin artmasına katkıda bulunur.

Ekonomik Entegrasyon: Schengen Bölgesi, ekonomik entegrasyonu güçlendirir ve iç pazarın daha etkili çalışmasına olanak tanır. Mal, hizmet ve sermayenin serbest dolaşımı ekonomik büyümeyi destekler.

İş Gücü Piyasası: Serbest dolaşım, iş gücü piyasasını genişletir ve yetenekli çalışanların serbestçe hareket etmesini sağlar. Bu, işverenlere geniş bir yetenek havuzuna erişim sağlar.

Turizm ve Hizmet Sektörü: Schengen Bölgesi, turizmi artırır ve hizmet sektöründe işbirliğini teşvik eder. Turistler, sınırların olmaması nedeniyle kolayca seyahat edebilir ve farklı ülkelerde harcama yapabilir.

Çalışma İzni:

Çeşitlilik ve Yetenek Havuzu: Çalışma izni, AB ülkelerine göç eden yetenekli işçilerin ve uzmanların ekonomiye katılmasını sağlar. Bu, işgücü piyasasındaki çeşitliliği artırır ve farklı yeteneklere sahip bireylerin istihdamını mümkün kılar.

İş Gücü İhtiyacının Karşılanması: Çalışma izinleri, üye ülkelerin iş gücü taleplerini karşılamalarına yardımcı olur. Özellikle belirli sektörlerdeki yetenek açıklarını gidermeye yönelik politikalar, ekonomik büyümeyi destekler.

Girişimciliği Teşvik: Çalışma izinleri, girişimcilerin farklı ülkelerde iş kurmalarına ve büyümelerine olanak tanır. Bu, inovasyonu teşvik eder ve iş dünyasındaki rekabeti artırır.

Entegrasyon ve Sosyal Katılım: Çalışma izni, göçmenlerin topluma entegrasyonunu ve sosyal katılımını teşvik eder. Bu, uzun vadeli olarak ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkıda bulunur.

Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden ayrılması ( BREXIT)

Brexit, Birleşik Krallık'ın 1973'te Avrupa Ekonomik Topluluğu'na katılmasından bu yana süregelen bir siyasi hedeftir. 2016'da yapılan referandumda %52 oy alarak Avrupa Birliği'nden ayrılma kararı alındı. 31 Ocak 2020'de resmi olarak AB'den ayrılan Birleşik Krallık, geçiş döneminde AB hukukuna tabi olarak kaldı. Bu süreç, ekonomik dalgalanmalara ve değer kaybına neden oldu.

Brexit, göçmenlik, mülteci sorunu, ekonomik kısıtlamalar ve AB'nin politika hataları gibi faktörlerle ilişkilendirilmiştir. Brexit yanlıları, AB'nin çözümsüzlükleri ve hızlı büyüyen ülkelerle rekabetin önündeki engelleri eleştirmişlerdir. Referandum sonrası, ekonomik olarak Birleşik Krallık ve AB arasında ticaret anlaşmaları yapma çabaları başlamıştır.

1975 Birleşik Krallık'ın Avrupa Ekonomik Topluluğu üyeliği referandumu, Birleşik Krallık'ın 1973'te Avrupa Ekonomik Topluluğu'na katılmasının ardından düzenlenmiştir. Referandumda, Birleşik Krallık halkına Avrupa Birliği'nde kalma veya ayrılma seçeneği sunulmuş, %67,23 oy oranıyla kalma yönünde karar alınmıştır. Bu oylama sonucunda Birleşik Krallık, Avrupa Ekonomik Topluluğu'na resmi olarak üye olmuştur.

AB İçindeki Büyük Ekonomiler

Avrupa ekonomisi, 50 farklı ülkede 740 milyondan fazla kişiyi kapsayan bir ekonomik alanı ifade eder. Avrupa Birliği'nin kuruluşu ve 1999'da ortak para birimi olan euro'nun kullanıma girmesi, katılımcı Avrupa ülkelerini ekonomik olarak birbirine yaklaştırmış ve güçlü bir Avrupa nakit para akışına yol açmıştır. Zenginlik farkları, eski Soğuk Savaş dönemi bölünmesinde görülebilir; bazı ülkeler bu bölünmeyi aşmış olsa da çoğu Avrupa ülkesi dünya ortalamasının üzerinde kişi başına düşen GSYİH'ya sahiptir.

Avrupa'daki en büyük ekonomiler arasında Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya, İspanya ve Hollanda bulunmaktadır. Avrupa Birliği, Avrupa GSYİH'sının büyük bir kısmını oluşturarak dünyanın en büyük ekonomilerinden biridir. AB, dünyanın en zengin ve en büyük ekonomisi konumundadır, 2009'da dünya servetinin üçte birinden fazlasını temsil etmiştir. Avrupa, kriz öncesi dönemde servetin zirvesini aşan birkaç bölgeden biridir.

Ayrıca, Fortune Global 500'e göre en büyük 500 şirketten 184'ünün merkezinin Avrupa'da olması, bölgenin ekonomik gücünü vurgular. Batı Avrupa'da ortalama yaşam standardı oldukça yüksektir, bu da bölgedeki nüfusun dünya genelindeki en yüksek yaşam standartlarına sahip olduğunu gösterir.

Almanya: AB içindeki en büyük ekonomi olarak öne çıkar. Almanya, yüksek endüstriyel üretim, dış ticaret hacmi ve teknolojik yenilikleriyle bilinir.

Fransa: AB'nin ikinci büyük ekonomisi olan Fransa, güçlü bir endüstriyel sektöre, turizm potansiyeline ve tarım üretimine sahiptir.

İngiltere (Brexit öncesi): Brexit nedeniyle AB'den ayrılan İngiltere, ekonomik büyüklük açısından önemli bir ülkedir. Finans, hizmet sektörü ve sanayi, İngiltere ekonomisinin temelini oluştururdu.

İtalya: İtalya, AB'nin büyük ekonomilerinden biridir. Ülke, turizm, moda, otomotiv ve gıda sektörlerinde güçlüdür.

İspanya: Güney Avrupa'da bulunan İspanya, turizm, inşaat, otomotiv ve enerji sektörlerinde etkili bir ekonomiye sahiptir.

Hollanda: Hollanda, lojistik avantajları, tarım ürünleri ticareti ve yüksek teknoloji sektörü ile dikkat çeker.

Belçika: Belçika, AB'nin merkezinde yer alan bir ülkedir. Yüksek endüstriyel kapasitesi, ihracata dayalı ekonomisi ve önemli limanları ile bilinir.

Polonya: Doğu Avrupa'da yer alan Polonya, AB'nin en büyük ekonomilerinden biridir. Ülke, sanayi üretimi, inşaat sektörü ve hizmetler alanında güçlü bir büyüme göstermiştir.

Bu sıralama, ülkelerin ekonomik büyüklükleri ve GSYİH'larına dayanmaktadır. Ancak, ekonomik güç sadece büyüklükle değil, aynı zamanda ekonominin çeşitliliği, rekabet gücü, inovasyon yetenekleri ve diğer faktörlerle de değerlendirilir.

Türkiye ve Avrupa Birliği Ekonomik İlişkileri

Gümrük Birliği: Türkiye ile AB arasında 1995 yılında kurulan Gümrük Birliği, ticarette engellerin kaldırılmasını ve mal, hizmet ve sermaye hareketliliğini teşvik etmeyi amaçlar. Ancak, tam üyelik sürecindeki belirsizlikler ve siyasi gelişmeler nedeniyle Gümrük Birliği'nin sınırlı kaldığı bazı alanlar bulunmaktadır.

Ticaret Hacmi: Türkiye, AB'nin önemli ticaret ortaklarından biridir. AB, Türkiye'nin en büyük ticaret partneridir ve Türkiye'nin dış ticaretinin büyük bir kısmı AB ülkeleriyle gerçekleşir.

Yatırımlar: AB ülkeleri, Türkiye'ye doğrudan yabancı yatırımlar yapmaktadır. Ancak, siyasi belirsizlik ve hukuki faktörler nedeniyle yatırım ortamında zorluklar yaşanabilmektedir.

Ekonomik İşbirliği Projeleri: Türkiye ve AB, enerji, ulaştırma, bilim ve teknoloji gibi alanlarda çeşitli ekonomik işbirliği projeleri yürütmektedir. Bu projeler, taraflar arasındaki ilişkileri güçlendirmeyi amaçlar.

Mali Yardımlar: AB, Türkiye'ye mali yardımlarda bulunmaktadır. Bu yardımlar genellikle AB'nin çeşitli fonları aracılığıyla sağlanır ve Türkiye'nin ekonomik kalkınma ve reform çabalarını desteklemeyi hedefler.

Tam Üyelik Süreci: Türkiye, 1987 yılında AB üyeliği için başvuruda bulunmuş ve 1999 yılında aday ülke olarak kabul edilmiştir. Ancak, tam üyelik müzakereleri birçok konuda ilerleme kaydetmemiş ve bir dizi engelle karşılaşmıştır. Bu süreçteki belirsizlikler, ekonomik ilişkileri de etkilemektedir.

Türkiye ve AB arasındaki ekonomik ilişkiler, siyasi ve stratejik faktörlere de bağlı olarak şekillenmektedir. Tam üyelik sürecindeki zorluklar, ticaret anlaşmazlıkları ve siyasi gelişmeler, ilişkilerin seyrini etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.

Avrupa Birliği Ülkeleri ve Aday Ülkeler 

AB Ülkeleri:

• Almanya
• Fransa
• İtalya
• İspanya
• Hollanda
• Belçika
• Avusturya
• Portekiz
• Yunanistan
• İsveç
• Danimarka
• Finlandiya
• İrlanda
• Lüksemburg
• Malta
• Kıbrıs (Rum tarafı)
• Estonya
• Letonya
• Litvanya
• Slovakya
• Slovenya
• Çek Cumhuriyeti
• Macaristan
• Polonya
• Hırvatistan
• Bulgaristan
• Romanya

Aday Ülkeler:

• Türkiye
• Karadağ
• Makedonya (Kuzey Makedonya olarak bilinir)
• Sırbistan
• Arnavutluk

Avrupa Birliği'nin Küresel Ekonomiye Katkıları

Dünyanın En Büyük Ekonomilerinden Birisi: AB, toplam Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) açısından dünyanın en büyük ekonomilerinden birini oluşturur. AB ülkeleri arasında ekonomik işbirliği ve entegrasyon, büyük bir ekonomik güç oluşturmalarına olanak tanır.

Dış Ticaret: AB, dünya genelinde önemli bir dış ticaret oyuncusudur. AB ülkeleri arasındaki serbest ticaret ve ortak pazar, üye ülkelerin dış ticarette etkin bir şekilde rekabet etmelerini sağlar.

İnovasyon ve Teknoloji: AB, inovasyon ve teknoloji alanında önemli bir rol oynamaktadır. Yükseköğrenim kurumları, araştırma merkezleri ve şirketler arasındaki işbirliği, AB'yi küresel bir inovasyon merkezi haline getirir.

Euro Bölgesi: Euro, birçok AB ülkesinin ortak para birimidir. Bu durum, iç ticareti kolaylaştırır, finansal entegrasyonu artırır ve birçok ülkenin ekonomik politikalarını birbirine bağlar.

Çevre ve Sürdürülebilirlik: AB, çevre koruma ve sürdürülebilirlik konularında öncü bir rol oynar. İklim değişikliği ile mücadelede etkili politikalar benimseyerek küresel çevresel sorunlara çözüm bulmaya çalışır.

Yatırım ve Finans: AB, küresel yatırım ve finans sisteminde etkin bir oyuncudur. AB'nin finansal kurumları, küresel piyasalarda önemli roller üstlenir ve birçok ülkeye yatırım yapar.

Kalkınma Yardımları: AB, dünya genelinde kalkınma projelerine önemli miktarda finansal yardım sağlar. Bu, düşük gelirli ülkelerde ekonomik kalkınmaya destek olur.

Ancak, AB'nin küresel ekonomideki etkisi sadece ekonomik boyutlarla sınırlı değildir. Aynı zamanda siyasi, çevresel ve sosyal alanlarda da küresel düzeyde önemli bir aktördür.

Kaynak: 

 

wikipedia.org/Avrupa_ekonomisi

mfa.gov.tr/turkiyeabgumruk-birligi.tr.mfa

www.ab.gov.tr